Ekran ne kadar masum ?

Biliyorum çocukların ekranlı alet kullanımı ile ilgili pek çok yerde pek çok farklı görüş okuyorsunuz. Kaç yaşından itibaren tablet, akıllı telefon, bilgisayar vs kullanabilirler, ne kadar süre kullanabilirler, hatta ne süreyle televizyon izleyebilirler gibi konular anne-babaların sürekli gündemini işgal ediyor.

Geçen aylarda katıldığım El Bebek Gül Bebek Derneği’nin düzenlediği “Sınıfımda Prematüre Var” konferansında dinlediğim Prof Dr Yankı Yazgan, ekranlı cihazlar konusunda aileleri bir kez daha uyardı. Dil gelişiminde gecikme olan çocukların kaç yaşında olursa olsun mutlaka tv, tablet, telefon gibi cihazlardan uzak tutulması gerektiğini belirtti. Hatta attığı tweet’inde zamanında doğan çocuklar için de ekranlı alet kullanımının zaruri bir ihtiyaç olmadığı, 3 yaş altında hiç olmadığını belirtti.

Çok ilgiyle takip ettiğim saygın Amerikan Pediatri Derneği (AAP), bu konuyla ilgili bazı önerilerini Ekim2016’da tekrar güncelleyeceğini belirtiyor. Yaptıkları araştırmalar çocukların günde 7 saatlerini ekranlı cihazlar karşısında geçirdiklerini göstermiş ! Bunun da dikkat problemleri, okulda zorluklar, yeme ve uyku bozuklukları ve obeziteye yol açabileceğini belirtiyorlar.

Elbette, değişen dünyada dijital alanlar bu denli gelişmeye devam ettikçe, çocuklarımızı sonsuza dek bu cihazlardan uzak tutamayız. Öte yandan olası zararlarının sonuçlarını öğrenmek için de yıllarca sürecek araştırma sonuçlarını bekleyemeyiz. Her zamanki gibi orta yolu bulmak işi yine biz anne-babalara kalıyor.

Peki ne yapılabilir ?

1. 3 yaşına dek mutlaka ekranlı aletlerden çocuklarınızı uzak tutmalısınız. Bu dönem beyin gelişmesinin hızla sürdüğü ve çocukların öğreneceklerini ekranlardan değil, diğer insanlarla ilişkilerden öğrendiği dönem.
2. Evde ekransız alanlar yaratmak. Çocuk odasında, bilgisayar, tv, oyun konsolları gibi aletlerin olmaması, yemek saatlerinde tv’nin kapatılarak ailenin sohbet edeceği bir ortam yaratılması çok önemli
3. Büyük çocukların ve ergenlerin bu aletleri eğlence için günde 1-2 saatten fazla kullanmasının engellenmesi
4. Dijital dünyada güvenli olmaları için sizin ne oynadıklarını, hangi sitelere girdiklerini bilmeniz ve denetlemeniz (bunun için özel filtre programlar da var)
5. Çocuğunuza rol model olmanız, sizin de eve geldiğinizde, telefonunuzu, tabletinizi bir kenara bırakıp, bu şekilde çocuğunuza örnek olmanız çok önemli. Hatırlamak gerekir ki, çocuklar anne-babalarının dediklerini değil, yaptıklarını yaparlar J

Son not olarak eklemek isterim ki yapılan bir araştırma* konuşup şarkı söyleyen, ışıkları yanan, müzik çalan ve “eğitici” olarak nitelendiren bazı oyuncakların beklenenin aksine çocuklardaki dil gelişimini olumsuz etkilediğini ortaya çıkardı. Erken dil gelişiminde elektronik oyuncakların yerine geleneksel ebeveyn-çocuk oyunlarının ve kitap okumanın teşvik edilmesi istendi. Mutlaka bunun karşısında yapılacak ve bu tip “eğitici” oyunların  çocukların gelişimine yaptığı katkıları gösterecek araştırmalar da olacaktır. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi, zaman hızla akıp gidiyor, çocuklarımız büyüyor ve bizim bu araştırmaların ortak bir sonuca varmasını bekleyecek zamanımız da yok.

Burada çocuğumuzun iyiliğini gözetip, dengeyi kurmak biz anne-babalara kalıyor. Sadece yemek yesin veya biz biraz kafamızı dinleyelim diye çocuğu ekranlı aletlere yöneltmek veya “eğitici” dendiği için içeriğe dikkat etmemek bugün veya ileride çocuğumuza istemediğimiz zararlar verebilir. Ekran zamanını kısıtlayarak ,  açık havada ve akranlarla oynamaya yöneltmek, bizim onlarla yapacağımız oyun ve aktiviteleri arttırmak bugün için en güvenli çözüm olarak görünüyor.

Sevgilerimle,

İlknur Okay

ilknurokay@hotmail.com

*Association of the Type of Toy Used During Play With the Quantity and Quality of Parent-Infant Communication, Anna V.Sosa, PhD